Wat is koolstofmonoxide?

Koolstofmonoxide (CO) is een gas dat vrij komt bij onvolledige verbranding van fossiele brandstoffen zoals gas, hout en kolen. Het zit ook in uitlaatgas en tabaksrook, maar het meest accute gevaar levert dit gas op wanneer het in je huis rondwaart. Koolmonoxide is gevaarlijk voor mensen omdat je door het inademen van koolmonoxide vergiftigd kunt raken. Een kleine concentratie van deze stof kan al nare gevolgen hebben. Vaak ongemerkt, want koolmonoxide kun je niet herkennen aan kleur, smaak of geur.

Elektrische ventilator

Een verkeerd geïnstalleerd of afgesteld gastoestel. Dat kan een kachel, geiser, cv- of combiketel zijn. Het risico van een koolmonoxidevergiftiging is het grootst in kleine, slecht geventileerde ruimtes. Denk aan een studentenkamer, caravan of kajuit van een boot. Ook het ontbreken van een directe afvoermogelijkheid vergroot de kans op vergiftiging aanzienlijk.

Verkeerde installatie van kachels en open haarden en een slechte afvoer als gevolg van lekken in afvoerbuizen of aansluitingen, en gebrekkig onderhoud van de afvoerkanalen.

Verkeerde stookgewoonten, bijvoorbeeld materialen in de kachel of de open haard plaatsen die er niet in thuis horen. Gas en olie zijn relatief schone brandstoffen. Gebruik je hout of beschouw je de haard of kachel als allesbrander, dan treedt vervuiling van de lucht nog sneller op. Bij een vervuilde schoorsteen komen de verbrandingsgassen ook in huis terecht.

Daarnaast is brand een veelkomende oorzaak van koolmonoxidevergiftiging. Mensen raken dan eerst bewusteloos, voordat ze ten prooi vallen aan de vlammen. Wat kun je doen om het risico te beperken?

Liever geen tweedehands
Koop bij voorkeur een nieuwe kachel of geiser en geen gebruikt toestel. Tweedehands exemplaren vertonen vaak gebreken, en met kachels of geisers kun je beter geen risico nemen. Ga je toch over op de aanschaf van een tweedehandsje, laat er dan eerst naar kijken door een vakman voordat je het toestel installeert. Laat het gastoestel controleren! Kachels, geisers en cv-ketels slijten als je ze gebruikt. Dat heeft gevolgen voor de kwaliteit van de verbranding. Een jaarlijkse controle is dan ook geen overbodige luxe. Ook het schoonmaken en eventueel repareren laat je over aan een erkend installateur. Ga vooral niet zelf aan de slag. Het energiebedrijf kan tegen een gering bedrag een onderzoek voor je uitvoeren.

Het juiste afvoerkanaal
Let op dat de afvoer van de geiser is aangesloten op het gasafvoerkanaal en niet op het ventilatiekanaal, waardoor de vervuilde lucht door het hele huis verspreid wordt.

Gesloten systemen
Gesloten geisers en kachels zijn tegenwoordig gemeengoed. Deze zijn veiliger, omdat ze zelf voor voldoende zuurstof zorgen, zodat er een schone verbranding plaats kan vinden en koolmonoxidevorming wordt tegengegaan. Deze gesloten systemen genieten te allen tijde de voorkeur boven anderssoortige toestellen.

Frisse lucht
Zorg altijd voor voldoende aanvoer van frisse lucht tijdens het koken en stoken, en als er in huis veel gerookt wordt. Isoleren maakt je huis lekker warm, maar betekent ook dat de natuurlijke ventilatie door kieren en naden minder wordt. Het huis komt dan ook snel potdicht te zitten.

Het is van groot belang om regelmatig te ventileren voor een aanvoer van verse lucht. Vooral oude(re) huizen hebben vaak onvoldoende ventilatiemogelijkheden.

Schoorsteen vegen
De schoorsteenveger schuift niet voor niets elk jaar een briefje in je brievenbus met de vraag of je schoorsteen geveegd moet worden. Als de schoorsteen dicht komt te zitten, kaatsen alle schadelijke stoffen weer terug het huis in, met alle gevolgen van dien. Niet alleen vogelnestjes kunnen daarvan de oorzaak zijn. Ook door regelmatig gebruik van de haard kan de schoorsteen dichtslibben.

Nieuwbouwwoningen en CV
Het is een misverstand dat in woningen die voorzien zijn van centrale verwarming geen koolmonoxide aanwezig kan zijn. De meeste nieuwbouwwoningen hebben CV, maar ook het probleem dat de woning te goed geïsoleerd is. Circulatie van lucht kan dan niet plaatsvinden, omdat er geen rekening wordt gehouden met de ventilatie. Luchtaanvoer en afvoer mogen nooit worden afgesloten, ook niet als er sprake is van een strenge winter.

Signaleren
Kleur en hoogte van de vlam. Als er niet voldoende zuurstof aanwezig is, kan er ook geen volledige verbranding plaatsvinden. Een goed brandend vuur kun je zo met het blote oog waarnemen. Een gasvlam (kachel, geiser) hoort blauw te zijn, niet oranje. Wanneer de vlam een verkeerde kleur heeft of hoger is dan normaal, kan er koolmonoxide in het spel zijn.

Condens op de ramen
Ook condensvorming op de ramen kan een indicatie zijn dat er een te grote concentratie van koolmonoxide in huis aanwezig is. De waterdamp wordt niet goed afgevoerd via de afvoerkanalen, waardoor de ramen beslaan.

Voorkomen
De meeste doe-het-zelf winkels hebben speciale melders opgenomen in het assortiment. Deze produceren een schril geluid als er koolmonoxide wordt waargenomen. Let bij het kopen van een koolmonoxidemelder op of deze voorzien is van het keurmerk Goedgekeurd Keurmerkinstituut. Er zijn ook combinaties van rook- en koolmonoxidemelders op de markt. Deze worden echter afgeraden door Consument en Veiligheid omdat ze niet doelmatig zijn. Een rookmelder moet in de gang of de overloop aan het plafond hangen, terwijl de CO-melder in ruimtes geplaatst moet worden waar een geiser, kachel of cv-ketel staat. De CO-melder moet minimaal 1,5 meter boven de vloer hangen en tenminste 1,85 meter van de bron vandaan. Kijk hier voor een ruim aanbod aan CO-melders (zoeken op "gasmelder").

Neem je de bovenstaande adviezen goed ter harte, dan woon je gelijk een stuk veiliger!